Oddłużenie w upadłości konsumenckiej

Oddłużenie w upadłości konsumenckiej jest pożądanym, ale nie jedynym sposobem zakończenia postępowania. Sąd po przeprowadzeniu całej procedury może:

1. Ustalić plan spłaty wierzycieli, a po jego wykonaniu umorzyć niespłaconą część długów;

2. Umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli;

3. Warunkowo umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli;

4. Odmówić ustalenia planu spłat albo umorzenia zobowiązań lub warunkowego umorzenia zobowiązań (wariant omówiony w artykule – Upadłość konsumencka bez oddłużenia).

Plan spłaty wierzycieli - oddłużenie w upadłości konsumenckiej

W typowym postępowaniu upadłościowym, w którym nie występują żadne szczególne okoliczności, sąd na zakończenie powinien ustalić plan spłaty wierzycieli. Ale czym ten plan spłaty jest? W uproszczeniu można powiedzieć, że jest to harmonogram dla dłużnika, w którym ustalone jest:

w jakiej wysokości
jak długo (zasadniczo nie dłużej niż 36 miesięcy)
na rzecz jakich wierzycieli

jest on zobowiązany spłacać swoje długi, które dalej pozostały niespłacone pomimo likwidacji jego majątku i podziału uzyskanych kwot pomiędzy wierzycieli.

Sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego oraz wierzycieli co do treści planu spłaty, aczkolwiek bierze je również pod rozwagę. Ustalając plan spłaty, sąd bierze pod uwagę:

możliwości zarobkowe upadłego
konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe
wysokość niezaspokojonych wierzytelności oraz stopień zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Zatem planu spłaty nie trzeba się obawiać. Sąd powinien ustalić go na takim poziomie, żeby upadły był w stanie go wykonywać, a jednocześnie pozostawały mu środki na utrzymanie siebie i rodziny. Dobrze skrojony plan spłaty ma z jednej strony spełniać funkcję wychowawczą dla upadłego i nauczyć go regulowania długów, a z drugiej strony doprowadzić do pełniejszego zaspokojenia wierzycieli. Musi być jednak dostosowany do sytuacji zawodowej i życiowej upadłego, by nie stanowił dla niego obciążenia, którego ten nie będzie mógł udźwignąć. Po wykonaniu planu spłaty, reszta zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości ulega umorzeniu. Niemniej pamiętać trzeba, że istnieje kategoria długów, które nie ulegają umorzeniu i trzeba je spłacić w całości. Należą do nich np. długi alimentacyjne.

Kiedy sąd umorzy długi bez ustalania planu spłaty?

Jak zostało wskazane powyżej, sąd ustalając plan spłaty bierze pod uwagę sytuację osobistą Upadłego. Zatem jeśli w oczywisty sposób wskazuje ona, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd nie ustali takiego planu. Nakazywanie Upadłemu dokonywania cyklicznych spłat w przyszłości, gdy ten jest w ciężkiej sytuacji, bo np. nie może podjąć zatrudnienia z uwagi na zły stan zdrowia, mijałoby się z celem. W takiej sytuacji, po zlikwidowaniu przez syndyka istniejącego majątku Upadłego i podziale uzyskanych kwot pomiędzy wierzycieli, sąd umorzy zobowiązania upadłego bez nakładania na niego obowiązku dalszych spłat. Jest to sytuacja najbardziej korzystna z punktu widzenia dłużnika, który już z końcem postępowania uzyskuje oddłużenie w upadłości konsumenckiej.

Co oznacza warunkowe umorzenie długów bez ustalania planu spłat?

Sąd może uznać, że co prawda obecnie sytuacja osobista Upadłego wskazuje, że nie będzie on mógł regulować ustalonych w planie spłat zobowiązań, ale sytuacja ta nie ma charakteru trwałego i może ulec poprawie – np. gdy Upadły jest czasowo niezdolny do pracy, gdyż uległ wypadkowi, ale po rehabilitacji powinien wrócić do sprawności pozwalającej mu na podjęcie pracy. Wtedy Sąd umarza zobowiązania Upadłego bez ustalania planu spłaty, jednakże czyni to warunkowo. Warunkiem tym jest, że w ciągu 5 lat sytuacja Upadłego, uniemożliwiająca mu dokonywanie spłat, nie zmieni się. Niemniej sąd bada czy sytuacja nie uległa zmianie tylko wtedy gdy sam upadły lub któryś z wierzycieli wystąpi do sądu z wnioskiem o ustalenie planu spłat. Jeżeli w ciągu 5 lat taki wniosek do sądu nie wpłynie, umorzenie staje się definitywne.

Warunkowe oddłużenie może być różnie oceniane. Z jednej strony dłużnik nie musi dokonywać spłat w ramach planu spłaty oraz ma szansę na definitywne umorzenie długów. Z drugiej strony przez okres 5 lat ciążą na nim dodatkowe obowiązki, a ponadto niepewne jest jak zakończy się jego upadłość. Ponadto może się okazać, że w wyniku warunkowego umorzenia długów znacznie wydłuży się okres trwania całej procedury oddłużeniowej.